SPORDA YÜKSELTİ ANTRENMANLARI Ertan HATİPOĞLU(konferans)

Atletizmde antrenör, atletizm dersleri öğretim görevlisi olarak yıllarca çalışan, hocamız Ertan Hatipoğlu 8 Mayıs 2019 günü saat 10.45’te başlayan konferansını özetliyoruz.

Atletizm, fakat özellikle uzun mesafe koşularında uzman, sporcuları çeşitli kerelerde Avrupa Şampiyonluğu ve çeşitli birinciliklere ulaştıran bir antrenör, atletizm koçu. Ve en önemlisi Elvan Abeylegesse’yi ülkemize kazandıran, onu yetiştiren, Dünya rekortmeni yapan çalıştırıcı...

Atletizmdeki yüzlerce çalışma ve araştırma konularından biri olan Yüksek İrtifa Antrenmanlarının farklı yönlerini bizlere aktaran Hatipoğlu, yükselti yanında oradaki egzersizlerin neler olması gerektiğini açıkladı. Bunun yetmeyeceğini, aynı zamanda bu antrenmanlardan ne zaman dönüleceğini ve yarışmalara ne zaman katılmak gerektiğini çok çarpıcı bilgiler eşliğinde aktardı
  

Yüksek irtifa antrenmanları konusunda bir tek Fenerbahçe Spor Kulübünün tesis bulunuyor. Dünyada hiçbir kulübün böyle bir tesisi yok. Maalesef, bu imkanı yıllarca, sezon başı sadece 10-12 gün kullanmaktadır.

1974 yılında Belmeken(Bulgaristan) kampı keşfedildi. Bunu o zamanın Doğu Almanya’sı keşfetti.Kamp yeri olarak seçilirken sadece yükselti değil, mikro iklim, rüzgarlar gibi faktörler çok önemlidir.Yer olarak kuytu, yıllık yağış miktarı az olan yerler seçilir. Her yüksek yerde kamp yeri yapılmaz.Yüksek rakım 1700 metreden başlar. Orta yükseklikler olarak Aladağlar kullanılabilir (1350 m). Ama Erzurum kovalanan hedeflere daha uygundur. 

Diyelim ki, Erzurum’a bir yükselti antrenmanı yapmak için gidildi, önce aklimatizasyon (=Uyum) sağlamak gereklidir. Çıkıldıktan sonra birinci gün sabah sert bir antrenman yaptırılır. Yine birinci gün ikinci antrenman ise, orta şiddetlerde olmalıdır.Vücut daha uyuma geçmeden 2 antrenman yapılır ve cebe koyulur.

Yüksek irtifa kampında 5. güne kadar hafif antrenman, bol yürüyüş ve alçak genel kuvvet çalışılır. Daha sonra, uyum göstergeleri, Nabız, uyku gibi veriler düzelince, ciddi yüklemeli antrenmanlara başlanılabilir.Tabi, tam tamlanma prensiplerini çiğnemeden…

Fotoğraf: Ertan Hatipoğlu konferansından bir kare.

Sert, çok yüklemeli bir antrenman nedir? Örneğin bir 5000 metreci iseniz, 5 x 1000 m - 95%, 3 dakika aralarla, çok iyi sayılır. Buna benzer internal antrenmanları haftada 2 -3 yapılırsa ki, kolay değil, özellikle spesiyal dayanıklılık artış gösterir. Sabah yatakta, kalkmadan Nabız verileri hem durum, hem de uyum süreçleri hakkında bilgi verir. Sabah yatakta yüksek Nabız ya uyum gerçekleşmediğini, ya da antrenman yüklemeleri fazla olduklarını işaret eder. 

Yüksek rakımdan deniz seviyesi civarına inildiğinde, reaklimatizasyon (yine uyum) sürecine girilir. 1.-5.güne kadar sporcular çok iyi hissederken, işlevsel olmayan branşlarda 1., işlevseller ise özellikle 3. gün en-yüksek performans gösterirler. 5.-6.güne kadar, seviye, yaş ve cinsine göre değişir, bu devam eder. Futbol takımları işte bu günlerde 2 hazırlık maçı planlamalı, daha sonraki 7.-18. günlerde moralini bozmamalıdır. Tabi, sporcularını 2 sürece, yani uyum ve yüklemelere maruz bırakmamalıdır. Çünkü faizi daha sonra ağırdır…

6,7.-16-18. günler arası yine hafif antrenman, teknik çalışmalar, genel kuvvet çalışılır.Daha sonraki günlerde yine ‘’gaza basılır’’ yüklemeler basamaklı olarak, yükselmelidir.

Yüksek rakım kampından kaliteli ve uzun yarar alınması için en-az 18 gün kalınması gerekir. Daha az kalımlarda, özellikle futbol takımların o 10-12 günü, yarardan fazla zarar getirmektedir. Vücut boşuna 2 değişik rakım uyumuna sokulmaktadır.

Yükselti antrenmanın 2,5 ay civarında performansa pozitif etkisi bulunur. Ama her şey doğru yapılırsa...

Bu arada biyolojik pasaport konusunda bilinmeyenleri de anlatan hocamız, artık teknoloji sayesinde kullanılan ilaç, streoid ve başka preparatların çok hızla analiz edilebildiğini açıkladı. Kandaki hemoglobin miktarlarının, hatta genç alyuvar oranlarının bile biyolojik pasaport kontrollerinde önem kazandığını bildirdi. 

Bu konuda daha net bilgileri verecek olursak, retiküler oran şeklinde bilinen bu oran (Genç alyuvar oranı) 2,0 ise normal, fakat 0,2-0,3 ise anormal karşılanmaktadır.Hemen yüksek Hemoglobin oranın nereden geldiği sorgulanır ve savunma istenir. Tabi, ondan sonra ciddi suçlamalar, cezalar başlar. 

Konferans bitiminde çeşitli sorular yöneltildi. Konuşmacıya TEMA Vakfı Plaketini, bu etkinliği izlemeye gelen Gençlik ve Spor Bakanlığı Eğitim Uzmanı Tülay Turhan verdi.

Fotoğraf: Ertan Hatipoğlu’na plaket takdimi…

Prof.Dr. Yavuz Taşkıran

COLEMAN KOMEDİSİ

Bazı şeyler hayatta hiç mi değişmez? Bazı kişi, kuruluş ve ülkelerin dokunmazlığı mı var? Sporda imtiyaz ve çifte standart kadar çirkin, zarar veren kaç velet sayılabilir? İşte, USADA yaptıklarına yeni, tazecik bir vaka daha, 23 yaşındaki 100m. dünya lideri, 60m. dünya rekortmeni Christian Coleman olayı! Atletizm içinde olanların korkudan fısıldayarak konuştukları, medya tarafından ‘’fransız’’olmaktan, sadece olup bitenleri yazdıkları, uzun yıllar konuşulacak bir karara, bir çifte standarda, bir küstahlığa daha imza attılar.

WADA denetim elemanları sporcunun 1 yılın içinde 3 kaçırılmış, yarış dışı doping testi bulunduğunu İAAF Doping Kontrol Komisyonuna bildirir. Komisyon, USA Atletizm Federasyona sporcusu Coleman’ın 6.06.2018, 16.01.2019 ve 26.04.2019 tarihlerinde 3 kaçırılmış testi bulunduğundan savunmasını istemesini istemiş. Zaten, her kaçırılmış testen sonra, İAAF Doping Komisyonu bunu ayrı, ayrı istemektedir. Monako’da bu ayrı testlerin savunması ve tabi ki, tarihleri mevcuttur. Bu ayrıntıya dikkat edelim!

Yaklaşık 2 hafta önce, olay patladığında bu işin sonu ne olacak diye, tüm dünya merak etmekteydi. Atletizm içinde, özellikle tecrübeli olanlar, USADA bu işi nasıl ‘’yırtacak’’, nasıl genç sporcusunu kurtaracak, diye kafa yormaktaydı. Bir çok kişi, testlerden 1 tanesini geçersiz sayılacak, WADA görevlilerinin üstüne suçu atılacak, diye düşünmekteydi. Yanlış adrese gitmişler misalinden...Hatta, bazı ülkelerde bu konuda bahisler bile oynanmıştı.

Ve işte, sonuç! Coleman suçsuz, 1 yılın içinde sadece 2 kaçırılmış testi varmış!? 3. testin tarihi karışmış, 6.06.2018 değil de, 1.04.2018 imiş!? Yani, şakalar günü 1. Nisan! Şakacık, tabi...

WADA görevlileri yanlış tarih vermişler, ayrı ayrı savunma istenirken, tarihlere dikkat edilmemiş veya daha kötüsü, istenmemiş?! Nereden bakarsan bak, skandalın ağababası, küstahlığın daniskası.İşte, böyle sığ yöntemle, USADA kendi ‘’ER RYAN’I’’ kurtarıyor, tüm dünyayı hiçe sayıyordu.

Böylece, Amerikalı sporcuya tedbir kararı kalkarken, ellerini sallaya sallaya hem 3 hafta sonraki Dünya şampiyonasına, hem de seneye Tokyo Olimpiyadında yarışabilecek, şanlı bayrağını göklere dikme fırsatı bulacaktır. Öyle ya, Amerikan halkını morali niye ‘’o küçük teferruat’’ yüzünden bozulsun, imaj zedelensin? 

Tabi, olayı tam yansıtmak gerekirse, WADA ve İAAF temyize gitme hakları vardır, ama bunu yapacaklar mı, tahmin etmek dünyanın en-kolay işidir, tabiatı ile...Bu konuyu, bahis şirketleri hızlı tren küçücük garı geçer gibi, geçecekler.

Özellikle, Berlin duvarı yıkıldıktan sonra, dünya sporunda dengeler gittikçe artan tempo ile, değişime uğradı, nizam bozuldu. Spor artık belli güçlerin ellerinde, onlar da ‘’dediğim dedik, çaldığım düdük’’tutumları ile, sporu bitirme aşamasına girdiler, bile...

Yazıklar olsun!

Ertan Hatipoğlu