SPORDA YÜKSELTİ ANTRENMANLARI Ertan HATİPOĞLU(konferans)

Atletizmde antrenör, atletizm dersleri öğretim görevlisi olarak yıllarca çalışan, hocamız Ertan Hatipoğlu 8 Mayıs 2019 günü saat 10.45’te başlayan konferansını özetliyoruz.

Atletizm, fakat özellikle uzun mesafe koşularında uzman, sporcuları çeşitli kerelerde Avrupa Şampiyonluğu ve çeşitli birinciliklere ulaştıran bir antrenör, atletizm koçu. Ve en önemlisi Elvan Abeylegesse’yi ülkemize kazandıran, onu yetiştiren, Dünya rekortmeni yapan çalıştırıcı...

Atletizmdeki yüzlerce çalışma ve araştırma konularından biri olan Yüksek İrtifa Antrenmanlarının farklı yönlerini bizlere aktaran Hatipoğlu, yükselti yanında oradaki egzersizlerin neler olması gerektiğini açıkladı. Bunun yetmeyeceğini, aynı zamanda bu antrenmanlardan ne zaman dönüleceğini ve yarışmalara ne zaman katılmak gerektiğini çok çarpıcı bilgiler eşliğinde aktardı
  

Yüksek irtifa antrenmanları konusunda bir tek Fenerbahçe Spor Kulübünün tesis bulunuyor. Dünyada hiçbir kulübün böyle bir tesisi yok. Maalesef, bu imkanı yıllarca, sezon başı sadece 10-12 gün kullanmaktadır.

1974 yılında Belmeken(Bulgaristan) kampı keşfedildi. Bunu o zamanın Doğu Almanya’sı keşfetti.Kamp yeri olarak seçilirken sadece yükselti değil, mikro iklim, rüzgarlar gibi faktörler çok önemlidir.Yer olarak kuytu, yıllık yağış miktarı az olan yerler seçilir. Her yüksek yerde kamp yeri yapılmaz.Yüksek rakım 1700 metreden başlar. Orta yükseklikler olarak Aladağlar kullanılabilir (1350 m). Ama Erzurum kovalanan hedeflere daha uygundur. 

Diyelim ki, Erzurum’a bir yükselti antrenmanı yapmak için gidildi, önce aklimatizasyon (=Uyum) sağlamak gereklidir. Çıkıldıktan sonra birinci gün sabah sert bir antrenman yaptırılır. Yine birinci gün ikinci antrenman ise, orta şiddetlerde olmalıdır.Vücut daha uyuma geçmeden 2 antrenman yapılır ve cebe koyulur.

Yüksek irtifa kampında 5. güne kadar hafif antrenman, bol yürüyüş ve alçak genel kuvvet çalışılır. Daha sonra, uyum göstergeleri, Nabız, uyku gibi veriler düzelince, ciddi yüklemeli antrenmanlara başlanılabilir.Tabi, tam tamlanma prensiplerini çiğnemeden…

Fotoğraf: Ertan Hatipoğlu konferansından bir kare.

Sert, çok yüklemeli bir antrenman nedir? Örneğin bir 5000 metreci iseniz, 5 x 1000 m - 95%, 3 dakika aralarla, çok iyi sayılır. Buna benzer internal antrenmanları haftada 2 -3 yapılırsa ki, kolay değil, özellikle spesiyal dayanıklılık artış gösterir. Sabah yatakta, kalkmadan Nabız verileri hem durum, hem de uyum süreçleri hakkında bilgi verir. Sabah yatakta yüksek Nabız ya uyum gerçekleşmediğini, ya da antrenman yüklemeleri fazla olduklarını işaret eder. 

Yüksek rakımdan deniz seviyesi civarına inildiğinde, reaklimatizasyon (yine uyum) sürecine girilir. 1.-5.güne kadar sporcular çok iyi hissederken, işlevsel olmayan branşlarda 1., işlevseller ise özellikle 3. gün en-yüksek performans gösterirler. 5.-6.güne kadar, seviye, yaş ve cinsine göre değişir, bu devam eder. Futbol takımları işte bu günlerde 2 hazırlık maçı planlamalı, daha sonraki 7.-18. günlerde moralini bozmamalıdır. Tabi, sporcularını 2 sürece, yani uyum ve yüklemelere maruz bırakmamalıdır. Çünkü faizi daha sonra ağırdır…

6,7.-16-18. günler arası yine hafif antrenman, teknik çalışmalar, genel kuvvet çalışılır.Daha sonraki günlerde yine ‘’gaza basılır’’ yüklemeler basamaklı olarak, yükselmelidir.

Yüksek rakım kampından kaliteli ve uzun yarar alınması için en-az 18 gün kalınması gerekir. Daha az kalımlarda, özellikle futbol takımların o 10-12 günü, yarardan fazla zarar getirmektedir. Vücut boşuna 2 değişik rakım uyumuna sokulmaktadır.

Yükselti antrenmanın 2,5 ay civarında performansa pozitif etkisi bulunur. Ama her şey doğru yapılırsa...

Bu arada biyolojik pasaport konusunda bilinmeyenleri de anlatan hocamız, artık teknoloji sayesinde kullanılan ilaç, streoid ve başka preparatların çok hızla analiz edilebildiğini açıkladı. Kandaki hemoglobin miktarlarının, hatta genç alyuvar oranlarının bile biyolojik pasaport kontrollerinde önem kazandığını bildirdi. 

Bu konuda daha net bilgileri verecek olursak, retiküler oran şeklinde bilinen bu oran (Genç alyuvar oranı) 2,0 ise normal, fakat 0,2-0,3 ise anormal karşılanmaktadır.Hemen yüksek Hemoglobin oranın nereden geldiği sorgulanır ve savunma istenir. Tabi, ondan sonra ciddi suçlamalar, cezalar başlar. 

Konferans bitiminde çeşitli sorular yöneltildi. Konuşmacıya TEMA Vakfı Plaketini, bu etkinliği izlemeye gelen Gençlik ve Spor Bakanlığı Eğitim Uzmanı Tülay Turhan verdi.

Fotoğraf: Ertan Hatipoğlu’na plaket takdimi…

Prof.Dr. Yavuz Taşkıran